Đầu tư LC-MS/MS: Bước đi chiến lược cho xuất khẩu thủy sản

Ngành thủy sản Việt Nam đang ngày càng khẳng định vị thế trên trường quốc tế. Tuy nhiên, cùng với cơ hội xuất khẩu mở rộng, các quy định về an toàn thực phẩm ngày càng khắt khe, đặc biệt là về dư lượng kháng sinh. Do đó, việc đầu tư các thiết bị như LC-MS/MS cho thủy sản xuất khẩu không chỉ là một khoản chi mà còn là một đầu tư chiến lược giúp doanh nghiệp thủy sản nâng cao năng lực cạnh tranh, đảm bảo chất lượng sản phẩm và mở rộng thị trường.

1. Tổng quan về dư lượng kháng sinh và tầm quan trọng của kiểm nghiệm trong thủy sản

Trong nuôi trồng thủy sản, kháng sinh được sử dụng để phòng và trị bệnh, giúp kiểm soát dịch bệnh và nâng cao năng suất. Tuy nhiên, việc lạm dụng hoặc sử dụng không đúng cách có thể dẫn đến tồn dư kháng sinh trong sản phẩm thủy sản. Dư lượng kháng sinh không chỉ gây nguy hiểm cho sức khỏe người tiêu dùng (gây ra hiện tượng kháng kháng sinh, phản ứng dị ứng…) mà còn là rào cản lớn đối với hoạt động xuất khẩu.

Các thị trường nhập khẩu lớn như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc… đều có những quy định rất chặt chẽ về giới hạn tối đa cho phép (MRLs) của các loại kháng sinh trong thực phẩm. Bất kỳ lô hàng nào bị phát hiện có dư lượng kháng sinh vượt quá quy định đều có thể bị từ chối nhập khẩu, tiêu hủy, thu hồi, thậm chí gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín và thương hiệu của doanh nghiệp, của cả ngành thủy sản quốc gia.

Chính vì vậy, kiểm nghiệm dư lượng kháng sinh trở thành một khâu cực kỳ quan trọng trong toàn bộ chuỗi sản xuất và cung ứng thủy sản. Việc kiểm nghiệm giúp:

• Đảm bảo tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm của thị trường nhập khẩu.
• Kiểm soát chất lượng sản phẩm từ khâu nguyên liệu đến thành phẩm.
• Nâng cao uy tín, thương hiệu và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.
• Giảm thiểu rủi ro bị từ chối hàng, tiết kiệm chi phí và thời gian.

2. Các phương pháp kiểm nghiệm dư lượng kháng sinh phổ biến tại nhà máy thủy sản

Hiện nay, các nhà máy thủy sản thường áp dụng một số phương pháp kiểm nghiệm dư lượng kháng sinh, mỗi phương pháp có những ưu và nhược điểm riêng:

2.1. Gửi mẫu đến các trung tâm, phòng thí nghiệm dịch vụ

Đây là phương pháp phổ biến đối với nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ hoặc khi nhà máy chưa có đủ trang thiết bị và nhân lực kiểm nghiệm nội bộ. Doanh nghiệp sẽ gửi mẫu sản phẩm đến các phòng thí nghiệm được công nhận.

• Ưu điểm: Không cần đầu tư thiết bị ban đầu, kết quả thường được công nhận rộng rãi
• Nhược điểm: Tốn kém chi phí cho mỗi lần gửi mẫu, thời gian chờ kết quả kéo dài (thường vài ngày đến một tuần), khó chủ động trong việc kiểm soát chất lượng liên tục.

2.2. Phương Pháp ELISA (Enzyme-Linked Immunosorbent Assay)

ELISA là một kỹ thuật miễn dịch hóa học sử dụng kháng thể để phát hiện và định lượng các chất (như kháng sinh) trong mẫu. Đây là phương pháp sàng lọc nhanh và tương đối dễ thực hiện.

Hình 1: Hóa chất sử dụng cho phương pháp Elisa

• Ưu điểm: Chi phí đầu tư ban đầu thấp hơn so với các thiết bị phân tích hiện đại, thời gian cho ra kết quả nhanh, có thể thực hiện tại nhà máy.
• Nhược điểm:
  • Độ chính xác và độ nhạy thấp hơn: Dễ bị nhiễu bởi các chất khác trong mẫu, có thể cho kết quả dương tính giả hoặc âm tính giả.
  • Khó phát hiện đồng thời nhiều loại kháng sinh: Mỗi kit ELISA thường chỉ phát hiện một hoặc một nhóm kháng sinh nhất định, đòi hỏi nhiều kit và tốn nhiều thời gian, chi phí nếu cần kiểm tra đa chỉ tiêu. Một số trường hợp, phương pháp này chỉ có thể nhận diện được một nhóm gồm nhiều chất có cấu tạo giống nhau mà không thể xác định được đó là chất nào nồng độ từng chất riêng lẻ là bao nhiêu.
  • Chi phí sử dụng cao cho mỗi mẫu và chỉ tiêu: Mặc dù chi phí đầu tư ban đầu thấp, nhưng mỗi bộ kit ELISA thường chỉ sử dụng cho một số lượng mẫu cố định và một chỉ tiêu nhất định. Điều này dẫn đến chi phí vận hành tăng lên đáng kể khi cần kiểm tra nhiều mẫu hoặc nhiều loại kháng sinh khác nhau, làm giảm hiệu quả kinh tế về lâu dài.

2.3. Hệ thống sắc ký lỏng khối phổ hai lần LC-MS/MS

LC-MS/MS là một kỹ thuật phân tích hiện đại kết hợp sắc ký lỏng hiệu năng cao (LC) và khối phổ (MS/MS) để định lượng các kháng sinh với độ chính xác và độ nhạy rất cao.

Hình 2. Hệ thống sắc ký lỏng khối phổ hai lần LC-MS/MS

• Ưu điểm:
  • Độ chính xác và độ nhạy vượt trội: Phát hiện được dư lượng kháng sinh ở nồng độ cực thấp đáp ứng các MRLs khắt khe nhất của các thị trường khó tính.
  • Khả năng phân tích đa chỉ tiêu đồng thời: Phát hiện và định lượng cùng lúc nhiều kháng sinh trong một lần chạy mẫu, tiết kiệm thời gian và chi phí.
  • Kết quả đáng tin cậy: Được hầu hết các cơ quan quản lý và phòng thí nghiệm trên thế giới công nhận là phương pháp chuẩn để xác định dư lượng kháng sinh.
• Nhược điểm: Chi phí đầu tư ban đầu cao, yêu cầu nhân sự có chuyên môn để vận hành.

3. Tại sao LC-MS/MS là khoản đầu tư chiến lược?

Mặc dù chi phí đầu tư ban đầu cho hệ thống LC-MS/MS không nhỏ, nhưng xét về dài hạn, đây thực sự là một khoản đầu tư chiến lược mang lại nhiều lợi ích vượt trội cho các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản:

• Nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường: Sở hữu hệ thống LC-MS/MS giúp doanh nghiệp chủ động kiểm soát chất lượng, tự tin đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe nhất của các thị trường khó tính như Mỹ, EU, Nhật Bản. Điều này giúp mở rộng thị trường, tăng kim ngạch xuất khẩu và gia tăng lợi nhuận.
• Kiểm soát rủi ro và giảm thiểu tổn thất: Với khả năng phát hiện sớm và chính xác dư lượng kháng sinh, doanh nghiệp có thể kịp thời xử lý các lô hàng không đạt chuẩn trước khi xuất đi, tránh được rủi ro bị từ chối, thu hồi giúp giảm thiệt hại về uy tín và tài chính.
• Tối ưu hóa chi phí dài hạn: Mặc dù chi phí ban đầu cao, nhưng về lâu dài, việc tự chủ kiểm nghiệm bằng LC-MS/MS sẽ giảm đáng kể chi phí gửi mẫu bên ngoài, đặc biệt khi doanh nghiệp có lượng mẫu lớn và cần kiểm nghiệm thường xuyên. Đồng thời, khả năng phân tích đa chỉ tiêu giúp tối ưu hóa thời gian và nguồn lực.
• Thúc đẩy nghiên cứu và phát triển nội bộ: Việc đầu tư vào LC-MS/MS cũng khuyến khích doanh nghiệp phát triển đội ngũ nhân sự chất lượng cao, nâng cao năng lực nghiên cứu và phát triển, từ đó cải tiến quy trình sản xuất và kiểm soát chất lượng hiệu quả hơn.

4. Kết luận

Các rào cản kỹ thuật về an toàn thực phẩm, đặc biệt là dư lượng kháng sinh đang ngày càng trở nên nghiêm ngặt. Việc đầu tư vào công nghệ kiểm nghiệm hiện đại như LC-MS/MS không còn là một lựa chọn mà là một yếu tố quyết định sự thành công và phát triển bền vững của ngành thủy sản Việt Nam.

LC-MS/MS không chỉ là một thiết bị kiểm nghiệm; đó là một cam kết về chất lượng, một sự đảm bảo về an toàn thực phẩm. Các doanh nghiệp cần xem xét đây là một khoản đầu tư chiến lược, giúp tối ưu hóa hoạt động, giảm thiểu rủi ro, và xây dựng một tương lai vững chắc trong việc kiểm soát chất lượng sản phẩm.

Việt Nguyễn là đại lý chính thức sản phẩm Sắc ký lỏng khối phổ LC-MS/MS hãng SCIEX tại Việt Nam

Quý khách hàng cần hỗ trợ tư vấn, xin liên hệ Việt Nguyễn thông tin sau: